I. Justinus
Okuma yazma bilmeyen bir İlirya'lı köylüdür. Şehir Muhafızları askeri birliği içinde yükselmiş ve bu birliğin komutanı olmuştur. I. Anastasius'un ölümü üzerine ve cömertce verdiği rüşvetler dolayısıyla İmparatorluk tahtını eline geçirmeyi başarmıştır. Karısı sonradan imparatoriçe olan Euphemia'dır. Varisi ve yiğeni I. Justinianus'un, 1000 yıllık Bizans tarihinin en büyük Bizans İmparatoru olduğu kabul edilir. Hükümdarlığı döneminin en önemli olayları Ostrogotlar ve İranlı Sasaniler ile yapılan devamlı çatışmalardır.
I. Justinianus
Tam ve özgün adıyla Flavius Petrus Sabbatius Iustinianus ya da Türkçe kaynaklarda geçen adıyla Jüstinyen, 527-565 yılları arasında Doğu Roma İmparatorluğu'na hükmetmiştir. Orduda rütbesi yükselen amcası tarafından evlatlık alınarak Konstantinopolis'e getirilmiştir. Burada çok iyi bir eğitimden geçmiştir. 525'te çok kurnaz ve üstün yetenekli bir Demimod olan Theodora ile evlenmiş ve karısı hayatta bulunduğu sürece, tahtın arkasında bulunan güç olarak hareket etmiştir. Justinianus İtalya, Adriyatik Denizi kıyıları, Kuzey Afrika ve İspanya'da büyük bölgeleri tekrar İmparatorluk idaresine aldığı için çok kere "En son Romalı" imparator olarak da anılmaktadır. Ancak bu tekrar zapt etme süreci içinde idaresi altına giren bölgelerde büyük maddi hasarlara sebep olmuştur. 532'de Konstantinopolis Ortodoks Patriklik basilikası olarak Ayasofya'nın yapılmasını emretmiştir. Bu yenilenme süreci, Avrupa'nın büyük bir kısmı için Justinianus Veba Salgını adında büyük bir veba salgınının yayılmasına, İmparatorluk nüfusunun çok büyük bir oranının ölmesi ve hayatta kalanların maddi güçlerini yitirmeleriyle son bulmuştur. I. Justinianus'un bir diğer ölmez eseri Roma hukukunu bir araya toplayan ve bundan sonra yüzyıllarca Avrupa hukukuna temel olan "Corpus Juris Civilis" adlı hazırlattığı kodekstir. I. Justinianus'un her ne kadar batının büyük bir kısmında Bizans idaresinin tekrar yenilenmesi ve Roma hukukunun temel eserinin sağlanması için övülmesi gerekmekteyse de halefi olan II. Justinus'a çok kötü bir miras bıraktığı unutulmamalıdır. Genişleme nedeniyle İmparatorluk kaynakları çok büyük alanlara aşırı olarak yayılmış, ordunun gücü aynı oranda gelişmediği için zayıflamış ve imparatorluk ekonomisi sıkıntıya girmiştir.
II. Justinus
I. Justinianus'un kız kardeşi Vigilantia'nın oğludur, dayısının ölümü ile onun varisi olarak İmparatorluk tahtına geçmiştir. 568'de İtalya, barbar bir kavim olan Lombardlar tarafından baştan başa işgal edilmiştir. Suriye, İranlı Sasanilerin eline geçmiştir. Avarlara haraç vermeyi kabul etmediği için onlar üzerine çok yorucu ve masraflı bir sürü askeri sefer yapmış ve bunlardan hiçbirinden kesin sonuç alınamamıştır. Sonunda İmparatorluk görevlerinin yarattığı stres kendini o kadar fazla bunaltmıştır ki arkadaşı general Tiberius'u ortak imparator olarak atamıştır ve en sonunda aklını kaybetmiştir. I. Justinianus'un parlak saltanatıyla karşılaştırınca II. Justinus pek iç karartıcı bir halef olarak görülür. (Ölüm 578)
II. Tiberius
İmparator stresten aklını kaybetmek üzeredir. 574'te İmparatoriçe Sophia'nın tavsiyesiyle II. Tiberius, ortak imparator olarak atanmıştır. II. Justinus'un ölümüne kadar esasen imparatorluk görevleri Sophia ve Tiberius tarafından yürütülmüştür. Ermenistan'da Sasani'leri yenilgiye uğratmıştır. İspanya ve Kuzey Afrika'da Doğu Roma idaresinde bulunan bölgelerin korunmasını sağlamıştır. Balkanlarda ise İslav kavimlerinin devamlı hücumlarını ve talanlarını önlemekte başarısız kalmıştır. 582'de hastalandığı zaman damadı Mauricius'u varisi olarak ilan etmiştir. Bundan hemen sonra ölmesi şüpheli görülmüş ve zehirlendiği söylentileri ortalığa yayılmıştır.
Mauricius
Bizans İmparatorluğu'nun üstün başarılı generallerinin başında gelir. 581'de İranli Sasani'leri büyük bir yenilgiye uğratmıştır. 582'de II. Tiberius'un kızı olan Konstantina ile evlenmiş ve aynı yıl II. Tiberius'un ölümü ile İmparator olmuştur. Sasanilere karşı olan savaşları 591'e kadar devam ettirmiş ve o tarihte Sasani tahtına Bizans'ta sürgünde bulunan II. Hüsrev'in geçmesini sağlayarak Sasani'lerle barış anlaşması imzalanmıştır. Balkanlarda Avar ve İslav kavimlere karşı askeri seferler yapmış ve bu istilacılara karşı başarılı sonuçlar elde etmiştir. İtalya'da ve Kuzey Afrika'da, sivil ve askeri idareyi birleştiren olağanüstü otonom valilik şeklinde Eksarhlık idareleri kurmuştur. Böylelikle bu yerlerde Bizans idaresinin daha etkili bir biçimde bölgeleri korumasına imkan sağlamıştır. İmparatorluk dönemi, Doğu Roma gücünün en son parlaklık gösterdiği dönem olmuştur. Fakat aynı zamanda hem Doğu Roma İmparatorluğu hem de Sasani İran zayıflama emareleri göstermeye başlamıştır. 602'de Phocas tarafından idam ettirilmiştir.
Phocas
Roma ordusunda düşük rütbeli bir subaydır. İmparator Mauricius yorgun olan ordunun Tuna'nın Roma'ya ait olmayan ve korunmayan tarafında kışı geçirmesini emretmiş ve bir kış seferini planlamıştır. Phocas ordunun Mauricius aleyhine isyana geçmesine elebaşılık etmiştir. Bu isyan üzerine Mauricius İmparatorluk tahtından çekilmiş ve Phocas kendini İmparator seçtirmiştir. İlk icraatı eski imparatoru ve çocuklarını idam ettirmek olmuştur. Başlangıçta vergileri indirdiği ve bir sıra reform uyguladığı için halk tarafından tutulmuştur.
Fakat saltanatı sırasında doğuda geleneksel Roma sınırları gerilemeye başlamış, Sasani'ler Bizans'ın doğu sınır eyaletlerinde isyanlara destek vererek Roma aleyhine batıya doğru sınırlarını genişletmeye başlamışlardır. Sonunda Phocas otoritesini kaybetmiş, Herakleios kendini Roma İmparatoru olarak ilan etmiş ve 610'da onu idam ettirmiştir.
Herakleios
İmparatorluğa Phocas'a karşı hazırladığı başarılı isyandan sonra geçmiştir. Roma ordusunda kilit rolü olan Yaşlı Herakleios'un oğlu olduğu söylenir. Sasani'ler ve Avar'larla yaptığı uzun savaşlardan rakiplerini zayıflatarak galip çıkmıştır. Ama imparatorluk döneminin sonunda Suriye, Filistin ve Mısır'ın yeni ortaya çıkan İslam Halifeleri tarafından zaptedilmelerini önleyememiştir. İmparatorluk arazisini korumak için Thema adı verilen yöresel idare sistemini organize eden imparatordur. İmparatorluğun resmi dilinin Latince'den Eski Yunanca'ya çevrilmesi onun saltanatına rastlar. İmparatorluk resmen Roma adını taşımayı sürdürdü ancak artık Rum biçiminde de söylenen bu ad her şeyden önce Yunan anlamına gelecekti. Yiğeni Martina ile evlenmesi hem halk hem de Hristiyan kilisesi tarafından hoş karşılanmadı. İmparatorluğun ortak imparator olarak iki oğlu III. Konstantinos ve Heraklonas tarafından idare edilmesini vasiyet etmiştir. (Ölüm 641)
III. Konstantinos ve Heraklonas
Konstantin 613'de babası tarafından ortak İmparator olarak atanmıştır ama tam yetkilerle imparatorluk görevi ancak babasının ölümünden sonra eline geçmiştir. Tahta geçişinden hemen sonra mayıs 641'de ölmüştür. İmparator olarak başardığı tek önemli iş oğlu olan II. Konstans'ın imparatorluk haklarının korunmasını orduya rüşvet vererek sağlaması olmuştur. Üvey annesi olan Martina'nın III. Konstantin'i zehirlediği söylenir. Heraklonas 638'de babası tarafından ortak imparator olarak atanmış, kardeşinin ölümüyle kısa süre için tek İmparator olmuştur. Bir ordu isyanını bastırmak için yiğeni II. Konstans'ı ortak imparator atamıştır. Ancak Konstantinopolis halkı, annesi Martina ile birlikte kardeşini indirdiklerine inanmakta ve kendisine güvenmemekteydi. Eylül 641'de Senato kendisini ve annesini görevlerinden atmış, her ikisine de dinsel törenle ağır cezalar uygulanmasına karar vermiştir. Heraklonas'ın burnu, Martina'nın dili kesilmiş ve her ikisi de Rodos adasına sürgün edilmişlerdir.
II. Konstans
Bir askeri isyanı bastırmak için amcası tarafından ortak imparator olarak atansada, Heraklonas imparatorluk tahtından indirilene kadar isyan devam etmiştir. Bundan sonra II. Konstans tek imparator olarak tahtta kalmıştır. Saltanatı sırasında Mısır tümüyle Arapların eline geçmiş, Kartaca ise geçici bir zaman için kaybedilmiştir. Balkanlar'da İmparatorluk sınırlarını korumuştur. Kardeşi Theodosius'u idam ettirdikten sonra, Konstantinopolis halkı tarafından en çok nefret edilen kişi olmuştur. Bu nedenle II. Konstans şehri terk edip Sicilya'da Sirakoza kentine gitmiş ve hayatının sonuna kadar orada yaşamıştır. 668'de Sirokoza'yı İmparatorluğun başkenti yapmak istediği söylentileri yayılınca, bir gün hamamda iken bir suikasta maruz kalıp öldürülmüştür. Sarayında bulunan bir soylu olan Mizizios Sicilya'da birkaç ay süren bir askeri imparatorluk idaresi kurmuştur.
IV. Konstantinos
Babasının katilini takiben İmparator olmuş ve hiçbir hakkı olmadan imparatorluk iddia eden Mizizios'un Sicilya'da çıkarttığı isyanı bastırması gerekmiştir. İmparatorluk döneminde 672 ve 678'de, Konstantinopolis iki defa Arap donanmalarının hücumuna uğramış ve bu düşman donanmaları Rum Ateşi kullanılarak geri püskürtülmüşlerdir. Ancak Symrna ve Cyzicus gibi bazı sahil şehirleri Arapların işgaline uğramışlardır. Bu durumdan faydalanan Bulgarlar Meosia'da bir devlet kurmayı başarmışlar ve IV. Konstantinos bu yeni devlete haraç vermek zorunda kalmıştır. Döneminde toplanan 3. Konstantinopolis Konsili - 6. Ekümenik Konsil kararları ile Hristiyan kilise hierarşisi resmen monetelitizm doktirini kınamış ve yasaklamıştır. (Ölüm 685)
II. Justinianos
Jüstinyen Roma Konsülü ünvanını İmparator ünvanı ile birleştirmiş ve bu ünvanı alan son Bizans imparatoru olmuştur. Emevi halifeliğine verilen yıllık haracı artırarak Kıbrıs'ta bir Arap halifeliği ile Bizans devleti kondomininyum'u idaresi başlamıştır. Makedonya bölgesindeki İslav kabilelerin isyanlarını bastırıp kabile mensuplarını Anadoluya yerleştirmiştir. Emevilere karşı tekrar bir savaş başlatıp, onların işgali altında bulunan Ermenistan'ı kaybetmelerine neden olmuştur. Kafkaslardaki Roma İberyası eyaletlerinden gelen gelirler iki devlet arasında (Ermenistan ile Bizans) bölüştürülmeye başlanmıştır. Bundan kısa bir zaman sonra 695'te tahtından indirilmiştir. Leontios burnunu ve dilinin bir kısmını kestirdi, bu halde Jüstinyen'in tekrar tahta geçemeyeceğini sanmaktaydı.
Leontios ve III. Tiberius
Leontios, İsauriya asıllı ve Strategos rütbesinde bir idarecidir. Heladik Theması'nın ordusunu II. Justinianos'ı tahtından indirmek için kullanmıştır. Kartaca şehrini Emevi halifesi Abdülmelik'e terk etmiştir. Şehrin idaresi kısa bir süre sonra tekrar ele geçirildiyse de 698'deki Kartaca Savaşı'nı kazanan Emeviler, Bizans'ın Kartaca Afrika Eksarhlığı'na son vermişlerdir. Savaşı kaybetmiş olan Bizans donanması ve sefer ordusunun kalanları Leontios aleyhine isyan çıkartıp onu tahtından indirmişlerdir. Bu isyanın elebaşısı olan Tiberius, Alman asıllı bir donanma subayıydı. Abdülmelik ile savaş her iki tarafın da bazen başarılar, bazen kayıplar vermeleri ile sonuçsuz olarak devam etmiştir. 706'da Bulgar kralının desteğini kazanmış olan II. Jüstinyen tahtı tekrar ele geçirmiş ve kısa bir süre sonra gaspçı hükümdarlar Leontios ile Tiberius'u birlikte idam ettirmiştir.
II. Justinianos
Gaspçılara taç giydiren Konstantinopolis Patriği I. Kallikanos'un gözlerine mil çektirip, sürgün etmiştir. İmparatorluk tahtını yeniden Bulgar kralı Tervel'in askeri desteği ile eline geçirmiştir. Tervel'e yardımından dolayı Balkanlarda bulunan bazı bölgeleri vermiştir. 708'de ise Tervel'e bir askeri seferle hücum ederek bu elinden çıkardığı bölgeleri geri almaya girişmişse de sefer başarısız kalmış ve yeni bir barış düzenlenmiştir. Emeviler Kilikya'yı ellerine geçirmişler ta Kapadokya'ya kadar sızan akınlar yapmışlardır. 710'da Konstantinopolis'e ziyarete gelen Papa Konstantin'den sonra 1967 yılına kadar hiçbir Papa İstanbul'a gelmemiştir. Justinianos'un idaresi gittikçe zorba ve zalim bir hal almıştı. IV. Konstantinos'un birkaç yıl sürgün olarak kalmış olduğu Cherson şehrine çok ağır cezalar uygulamaya başlamış, Cherson'da bulunan askeri birlikler bu nedenle isyan etmişlerdir. II. Justinianos 711'de isyanı bastırmak için kendi birlikleri ile isyancılar üzerine hücum etmiş fakat kendisi isyancıların eline esir düşmüş ve onlar tarafından hemen idam edilmiştir.
Filippikos ve II. Anastasios
Filippikos, II. Jüstinyen'e karşı Cherson Thema'lı askerlerin çıkardıkları isyanın elebaşısı olmuştur. 3. Konstantinopolis Konsili'nin kabul ettiği kilise kanunlarını iptal etmiştir. Hem Bulgar Kralı Tervel hem de Emevi Halifesi I. Velid karşısında askeri yenilgilere uğramıştır. Trakya Opsidian Theması askerleri tarafından bir isyan sonunda tahtını kaybetmiştir. 713'de tahttan indirildikten sonra gözleri kör edilmiştir. II. Anastasios, 3. Konstantinopolis Konsili'nin kabul etmiş olduğu kilise kanunlarını tekrar geri getirmiştir. Orduya disiplin uygulama girişiminde bulunmuş ve daha önceki ordu isyanlarını çıkartan subayları idam ettirmiştir. Bu sefer tekrar Trakya Opsidikan Theması askerleri isyan etmiş ve 715'de onu tahttan indirmişlerdir. Bir zamanlar keşiş olarak Selanik'te bir manastıra çekilmiştir. 718'de Leo aleyhine Bulgarlar tarafından desteklenen bir isyana liderlik etmiştir. III. Leon taraftarı askerler tarafından yakalanmış ve idam edilmiştir.
III. Theodosius
II. Tiberius'un bir akrabası olması mümkün olabilir. Mayıs ile Kasım 715'te başkent Konstantinopolis'i kuşatmış ve şehre girdikten sonra II. Anastasios'u tahttan indirmiştir. İmparatorluk döneminde devamlı olarak Emevi tehditleri altında kalmıştır. Bulgar Kralı Kormesiy ile askeri ittifak kurmak amacıyla bir barış anlaşması imzalamıştır. Anatolik Theması valisi general Leo ve Ermeni Theması valisi general Artabasdos'un birlikte başkaldırmaları sonucu 717'de tahttan indirilmiştir. Yine kendi adını taşıyan oğlu isyancılar tarafından esir alınınca tahtından feragat etmiştir. Baba ve oğul keşiş olarak bir manastıra girmişlerdir. İkiliden biri 729-754 yıllarında Efes Başpiskoposluğu yapmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder