III. Leon
Anatolikon Strategos rütbeli Leo, Artabasdos'la birlikte III. Theodosios'u tahttan indirmiştir. 717-718'de Arap generali Mesleme tarafından Konstantinopolis'in kuşatılmasında şehri savunmada başarı kazanmıştır. Bizanslılar Bulgar Hanı Tervel ve askeri birlikleri tarafından desteklenmiştir. Mesleme'nin ordusu geri çekilmiş ve Araplar Halife Ömer bin Abdülaziz zamanında bir daha Konstantinopolis'e hücum etmemişlerdir. Fakat sonradan yeni halife Hişam bin Abdülmelik'in emri altında bulunan Arap orduları hücumları tekrar başlamış ise de III. Leon bunlara başarı ile karşı koymuştur. Toprağa bağlı kul olan serflerin serbest bırakılıp bir serbest çiftçi/köylü sınıfının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Birinci Putkırıcı İkonoklast İmparator'dur. İdari ve hukuki reformların yanı sıra III. Leon'un saltanatının karakteristik özelliği ikonalara karşı aldığı tavırdır. Leo'nun 24 yıl süren sezaropapist hükümdarlığı imparatorluğa siyasi istikrar getirse de, dini olarak daha sonra ikonoklazm adı verilecek olan yeni bir iç çatışmaya yol açmıştır. (Ölüm 741)
V. Konstantinos
Tahta geçer geçmez eniştesi Artabasdos'un imparatorluğa göz diken isyanıyla karşılaşmış ve 741-743 arası bir iç savaş ile geçmiştir. Sonunda V. Konstantinos galip gelmiştir. Saltanatı ikonoklazmın en sert uygulandığı dönemdir. Andaç kalıntılara tapmanın ve sırf azizler anısına söylenen duaların dinsizlik olduğunu ilan etmiştir. Bizans ordusunu tekrar düzenlemiş, ordunun tegma adını verdiği birliklerle bir profesyonel çekirdek subay ve erat grubu etrafında kurulmasını uygulamıştır. Emevi Halifeliği'nin II. Mervan'ın hükümdarlığı sırasında zayıfladığını görmüş, onlar aleyhine Bizans sınırlarını genişletme politikası uygulamaya başlamıştır. İlk Abbasi halifesi olan Seffah'a karşı da aynı stratejiyi uygulamaya devam etmiştir. Araplara karşı olan bu seferleri ile eskiden Arap idaresinde bulunan birçok Hristiyanı Balkanlara göç ettirmiştir. Birinci Bulgar Devleti'ne karşı çok saldırgan askeri seferler düzenlenleyerek sınırlarını genişletmeyi hedeflemiştir. V. Konstantinos'un imparatorluk dönemi, Bizans askeri stratejisinin savunucu faaliyetlerden saldırıcı harekatlara yönelmesi ile tanımlanabilir. İkinci Putkırıcı İkonoklast İmparatordur. (Ölüm 775)
IV. Leon
Üçüncü Putkırıcı İkonoklast İmparatordur. Annesi bir Hazar prensesi olan Çiçek'tir. Babası V. Konstantin'in diğer karısı Eudokia'nın oğlu olan yarı kardeşi Nikiforos ve diğer yarı kardeşlerinin isyanları ile uğraşmak zorunda kalmıştır. Abbasi halifesi Mehdi ile olan savaşlarda Bizans orduları Suriye içlerine kadar hücumlarda bulunmuş, Abbasi ordularının hücumları da Anadolu içerilerine girmiştir. 780 yılında ölmeden hemen önce Bulgar kralı Kardam'a yönelik bir askeri sefer hazırlığı içindeydi.
VI. Konstantinos
Babasının ölümü üzerine tahta çıktığı zaman yaşı küçük olup annesi taht naipliği yapmaya başlamıştır. 782'de Frankların imparatoru Şarlman'ın kızı olan Rotrude ile nişanlanmıştır ama 788'de bu nişan bozulmuştur. İkonlara tapmanın uygun olacağına karar veren İkinci İznik Konsili dinsel hükümlerine imzasını koymuştur. Ama bu daha çok kendisinin değil annesinin dinsel inançlarına uygun olduğu bilinmekteydi. 790'da tam imparatorluk yetkilerini yüklenmiştir. İktidar döneminde hem Putsever hem de Putkırıcı kliklerini kendine düşman yapmıştır. Birinci karısı olan Maria'dan ayrılıp sevgilisi Theodote ile evlenmesi, Kilise çevrelerince zina olarak görülüp büyük itirazlara yol açmış ve bu anlaşmazlıklara Moechia Uyuşmazlığı adı verilmiştir. 797'de annesi tarafından tahtından indirilmiş ve gözleri kör edilmiştir.
İrini
Atinalı Sarantapechos sülalesinin bir mensubudur. IV. Leon'un karısı, VI. Konstantin'in annesidir. 780'den 790'a kadar taht naibi olmuş ve sonra da yürütme yetkilerinin bazılarını elinde tutmuştur. Çok ateşli Putsever İkonodul olup İkinci İznik Konsili ve kararlarından şahsen sorumludur. 797'de oğlunu tahttan indirmiş ve onun yerine tahta geçmiştir. 800'de Şarlman'ın Roma'da Papa tarafından Roma İmparatoru olarak taç giydirilmesine şiddetle itiraz etmiştir. 802'de bir soylular komplosu sonucu tahttan indirilmiş, Midilli adasına sürgüne yollanmış ve bir yıl sonra orada ölmüştür.
I. Nikiforos
Asiller ve hadım saray bürokratları ile birlikte bir komployla İmporatoriçe İrini'yi tahttan indirmiştir. Balkanlarda yeni themalar kurarak Anadolu'dan getirilen muhacirleri bu yeni themalara yerleştirmiştir. Şarlman ile bir barış antlaşması, Pax Nicephori imzalamıştır. Ama bununla Venetia bölgesinin kime bağlı olacağı sorunu üzerindeki anlaşmazlıklar çözülememiştir. İmparatoriçe İrini döneminde yapılan anlaşmaya göre Bizans'ın Harun Reşit'e vermesi gereken yıllık haracı, önce ödemeyi reddetmiştir. Fakat yapılan savaşta yenilgiye uğrayınca daha büyük bir miktarı yıllık haraç olarak ödemek zorunda kalmıştır. Bulgar Hanı Krum üzerine bir askeri sefere çıkmıştır. Bulgarlar ile yapılan Pliska Muharebesi'ni 811'de kaybederek ordusunun büyük bir kısmı ile birlikte öldürülmüştür. Bulgar Hanı Krum, I. Nikiforos'un kafatasından bir içki kadehi yaptırmıştır.
I. Mihail
Tahta çıkmadan önce saray nazırı olan I. Nikiforos'un kızı Prokopia ile evlenmiştir. Çok tutkulu bir putsevici olarak putkırıcılara baskı ve eziyet yapmıştır. Çok tanınmış ve sonradan Ortodoks Kilisesi tarafından aziz yapılmış olan Studios Manastırı Başrahibi Studioslu Theodore'un hamiliğini yapmıştır. Papa tarafından Roma imparatoru olarak taç giydirilen Şarlman'ı Basileus olarak kabul etmiş ancak Roma İmparatoru olduğunu reddetmekte devam etmiştir. Bulgar Hanı Krum'la savaşa devam etmiş ve yaptığı savaşların hepsini kaybetmiştir. V. Leon lehine tahtından feragat etmiştir. 844'da vefat edene kadar hayatını bir manastırda keşiş olarak geçirmiştir. Taht iddialarının olmaması için oğulları hadım edilmiştir. Sonradan oğullarından Konstantinopolis Patriği I. İgnatios, Ortodoks Hristiyan Kilisesi Patriği olmuştur.
V. Leon
Abbasilere karşı savaşlarda komuta gücünü göstermiştir. Fakat Versinikia Muharebesi'nde Bulgar Hanı Krum karşısında harp meydanından kaçmıştır. I. Mihail onun lehine İmparatorluk tahtından ayrılmıştır. Krum'a karşı savaşlar devam etmiş ve Bulgarlar Hadrianapolis ve Arkadiapolis şehirlerini ele geçirmişlerdir. 814'te Bulgar Hanı Krum ölmüş ve halefi Bulgar Omurtag Han V. Leon tarafından savaşta yenilgiye uğratılmıştır. İki devlet uzun yıllar süren bir barış anlaşması imzalamışlardır. Putkırıcı İkonoklast İmparatorlar'ın 4.'südür. 820'de Noel ayini için geldiği Ayasofya'da suikasta maruz kalmıştır. Kiliseye silahsız girmiş, kendisine komplo düzenlediğini öğrenip hapsettirdiği II. Mihail'in kilise korosuna karışan taraftarları tarafından öldürülmüştür. Oğulları hadım edildikleri için varisi olamamışlardır.
II. Mihail
Beşinci Putkırıcı İmparator'dur, kendi gibi yüksek bir asker ve en yakın arkadaşı V. Leon ile ilk eşinden dolayı bacanaktır. Taşralıydı ve iyi bir eğitim almamıştı. Bazı sözcükleri ancak birkaç tekrarda söyleyebildiği için kekeme lakabıyla anıldı. Siyasi alayların hedefi olmakla beraber Bizanslı halk kanla başa geldiği için ondan korkmaktaydı. II. Mihail, imparatorluk istikrarı ve kendi hanedanının devamı için 821 senesinde 17 yaşındaki oğlu Theofilos'u ortak imparator yaptı. Aynı yıl eski arkadaşlarından Slav Thomas isyan çıkardı. Anadolu'da bulunan themaların çoğunun ve Bizans donanmasının büyük bir kısmının desteğiyle Konstantinopolis'i kuşattı. Halk direndi, Mihail destekçileri Slav Thomas'ın filosunu alt etti. Bulgar Çar'ı Omurtag Han, resmi yardım talepleri kabul edilmesede, ganimet alma amacıyla 823'te isyancı orduyu yendi. Devam eden savaşlarda II. Mihail galip geldi, suçlular cezalandırıldı. Slav Thomas isyanı 1000 yıllık Bizans tarihinin en büyük ve en yaygın isyanıdır. 824'te Girit, 827'de Sicilya adaları Arapların eline geçti. İmparatorun VI. Konstantin'in kızı, rahibe Efrosini ile evlenmesi hoş karşılanmadı. (Ölüm 829)
Theofilos
Altıncı ve son Putkırıcı İmparator'dur. Başta askeri olmak üzere çok iyi bir eğitim almıştır. Tahta geçtikten sonra V. Leon'a karşı babasıyla birlikte komplo düzenleyenleri tutuklatıp idam ettirdi. Bu değişik adalet tutumuna rağmen, Theofilos'un İmparator olarak yargıladığı davalarda adil bir hakim olduğu ünü ölümünden çok sonra da devam etmiştir. Saltanatında, imparatorluğun batısında ve doğusunda Abbasiler'le savaştı. 837'de Güneydoğu Anadolu ve Suriye'de halifenin doğum yerindeki kaleyi alarak kazandığı zafer sonrası Konstantinopolis'e döndü. Artık nadir görülen, antik Roma zamanı gibi çok şaşaalı bir "Zafer Alayı" ile şehre girdi. Buna karşılık Abbasi halifesi Mutasım, 838'de büyük bir ordu toplayıp Anadolu'ya hücum etti ve muharebelerde başarılı oldu. Theofilos'un hanedanının anayurdu, Bizans'ın ikinci büyük şehri ve çok önemli kalesi olan Amorium'u aldı. Hükümdar yapılan barış anlaşmalarında, tazminat ve değerli hediyeler ile Bizans'ın zenginliğini Abbasilere açıkça gösterdi. Amorion'un 42 Şehidi olayı, Bizanslılar ve Theofilos açısından oldukça yıkıcı bir etki yarattı. Sağlığı bozulunca 842'de vefat etti.
III. Mihail
Babası öldüğünde daha 2 yaşındaydı. İmparatorluk annesi Theodora ve yüksek bürokrat Theoktistos naipliğinde idare edildi. Annesi şiddetli bir putsever olarak bilinmekteydi. Bu dini karşıtlık üzerine 843'te, Konstantinopolis'te yapılan Ekümenik Konsey'e katılan taşra Ortodoks Kilisesi üyelerinin çoğu putseverlik taraftarıydı. 767'de Yedinci Ekümenik Konseyi'nden 76 yıl sonra, Ayasofya'da toplanan bu Ekumenik Konsey'de putsevenler lehine kararlar geri getirildi. Bundan sonra putkıran yaklaşımlı herhangi bir imparator Bizans tahtına geçmedi. Bu naiplik çağının en utanılacak olayı, Ortodoks Hristiyanlar tarafından aforoz edilen, 200 yıldır Bizans sınırlarında yaşayan "Paulusçuluk" mezhebi mensuplarının öldürülmeleridir. 856'da III. Mihail imparatorluk yetkilerini eline aldı. Diğer naipleri yetkilerinden uzaklaştırıp dayısını imparatorluğun ikinci adamı yaptı. Araplarla çeşitli savaşlar yapıldı. Metresiyle skandalsız bir ilişki yaşaması için kendisine yardım eden arkadaşı Basileios'un, imparator üzerinde büyük bir etkisi olmaya başladı. Basil, Mihail'in dayısını öldürüp kendini ortak imparator yaptırdı. III. Mihail, imparatorluğu mali açıdan çok güçlü hale getirmişti. Devlet gelirleri 850'de 3.3 milyon Bizans altına çıkmıştı. 867'de yaptığı suikastle Mihail'i öldüren taşralı köylü çocuğu Basileous tahtı ele geçirdi.
I. Basileios Makedonyalı
Basilieous'un ilgisi atlara, güçlü fiziği ile güreşe ve servetli yaşlı kadınlara dönüktü. Her rakibini yenmekle ünlenen bir Bulgar şampiyon güreşçiyi yenmesi sonucu, bu müsabakayı seyreden imparator III. Mihail'in gözüne girmiştir. Rezil rüsva yaşamı ve etrafına topladığı serserilerle devamlı sefa alemleri yapmasıyla, "Sarhoş" lakabı takılan III. Mihail, Basilieos'u kendine yakın arkadaş yaptı. Ona şahsi koruyucusu olarak görev vermiş ve devamlı imparatorun yanında bulunan Basilieos, ilgisini siyasete yöneltmiştir. Çocuğu olmayan ve mutsuz bir evliği olan Mihail, gözde cariyesiyle ilişki yaşamaktadır. Bunun skandal yaratmaması için Basil, İmparatorun metresi ile sahte bir evlilik yapmıştır. İmparator Mihail ile metresi Eudokia İngerina arasındaki ilişki devam etmiştir. Gelişen entrikalar sonucu günden güne gücü eline geçiren I. Basileios tahtı gasp etmiştir. Döneminde I. Justinianus döneminden sonra ilk kez Bizans-Roma kanunları yeniden sistematik olarak toplanıp birleştirilmiştir. Konstantinopolis'in imarına önem verilmiş, birçok restore yapılıp ve yeni mimari eserler inşa ettirilmiştir. Fakat İstanbul'da Basileios dönemi eserlerinden hiçbir iz günümüze kalmamıştır. I. Basileios, damadı general Kristof komutasında bir Bizans ordusunu, sürekli sıkıntı yaratan Paulusçular üzerine sevketti. Bu ordu 872'de Paulusçuların lideri Chrysoceres'i öldürdü. İtalya ve Akdenizde birkaç başarıyla devlete güç kattı. 886'da bir sürek avında hayata gözlerini kapamıştır.
VI. Leon Bilge ve Aleksandros
Çok iyi eğitimli ve de bir düşünür olduğundan "Bilge" ya da "Filozof" lakapları almıştır. Önceki imparator I. Basileios Makedonyalı zamanında başlayan "Makedon Rönesansı" adı verilen kültürel yenileşme süreci, onun döneminde de katkısıyla devam etti. İmparatorluk Balkanlarda Bulgarlara karşı, Sicilya ve Ege Denizinde Arap donanmalarına karşı birkaç büyük yenilgiye uğradı. Erkek çocuğu olmadığı için 4. kere evlenmesine Ortodoks kilisesi ve devletin ileri gelenleri karşı çıktı. 905'te veliaht Konstantin'i doğuran Zoe Karbonopsina imparatoriçe oldu. Bizans İmparatoru VI. Leon 912'de öldü. Tahta çıkan Aleksandros ağabeyi Bilge Leo'nun danışmanlarını ve görev verdiği yüksek memurları uzaklaştırdı, uyguladığı politikaları ret etti. Bastırdığı sikkelerde otokrator ünvanını kullanan ilk Bizans İmparatoru'dur. Doğu'da Abbasi halifesi Muktadir ordularıyla savaş yaptı. Bulgarlara geleneksel olan verilen taht ikramiyesini ödemediği için Kral I. Simeon'un ordularıyla savaşa girişti. Bir polo maçından sonra ölmesiyle, ağabeyinin ölüm döşeğinde onun hükümdarlığının sadece 13 ay olacağına ait kehaneti gerçekleşti.
VII. Konstantinos Porfirogennetos
Takma adı "Mor Oda'da Doğan" demektir. Yaşı küçük olduğu için naipliğini 919'a kadar annesi Zoe, 945'e kadar kayınbabası Romanos Lekapenos yapmıştır. Ayrıca amcası Aleksandros ölüm döşeğinde, Konstantin için yedi kişilik bir naip konseyi atamıştır. Askeri konularda pek başarılı olmamasına karşın, bilim ve sanata verdiği destek ve bizzat yarattığı eserlerle, Bizans kültür yaşamına yaptığı önemli katkılarla tanınmıştır. Yazdığı kitaplar Bizans İmparatorluğu ve komşularıyla ilgili en iyi kaynaklar arasındadır. I. Romanos 944'de oğulları tarafından tahttan indirildi ve keşiş olarak sürüldü. 945'te kayınbiraderlerini devirerek tek imparator olan VII. Konstantinos, yürütme yetkisini hiç kullanmamıştır. Yazarlar ve alimler, ressamlar ve sanatkarların cömert bir koruyucusu, tutkulu bir kolleksiyoncuydu. 947'de VII. Konstantinos, tazminat ödenmeksizin tüm köylü topraklarının ivedi sahiplerine iade edilmesi emri vermiştir. Yetenekli, dürüst, çalışkan bir lider ve insan sarrafıydı. Askeri, donanma, kilise, sivil ve akademik atamaları hem yaratıcı hem de başarılıydı. Yüksek öğretimin gelişmesi için çok şey yapmıştır, adalet yönetimine ve tarihsel çalışmalara özel bir ilgi göstermiştir. Konstantinopolis'te Kasım 959 tarihinde öldü ve yerine oğlu II. Romanos geçti. Oğlu ve gelini Theofano tarafından zehirlendiği söylentileri yayılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder